γονική μέριμνα – επιμέλεια
Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια ανήλικου παιδιού, την διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπησή του σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη. Η γονική μέριμνα ασκείται και από τους δύο γονείς. Η γονική μέριμνα είναι έννοια ευρύτερη της επιμέλειας. Η επιμέλεια περιλαμβάνει κάθε θέμα το οποίο σχετίζεται με την ανατροφή, την επίβλεψη, την μόρφωση και την εκπαίδευση του παιδιού. Γενικώς την ανάπτυξη της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής προσωπικότητάς του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του.
δικαστική ρύθμιση
Στην περίπτωση διακοπής όμως της συζυγικής συμβιώσεως (διαζύγιο ή διάσταση), όταν δηλαδή ανατρέπονται πλέον οι συνθήκες της ζωής της οικογένειας, καταργείται ο συζυγικός οίκος. Δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση των γονέων και ανακύπτει θέμα διαμονής των ανηλίκων τέκνων πλησίον του πατέρα ή της μητέρας τους. Στις περιπτώσεις αυτές η επιμέλεια ανήλικου παιδιού ρυθμίζεται από το δικαστήριο. Όταν η επιμέλεια ανατεθεί σε έναν από τους γονείς, αυτός έχει αρμοδιότητα να αποφασίζει για τα τρέχοντα και καθημερινά θέματα που σχετίζονται με την επιμέλεια.
το βασικό κριτήριο
Ως κατευθυντήρια γραμμή και βασικό κριτήριο για την ανάθεση της επιμέλειας ανήλικου παιδιού στον ένα από τους γονείς, στην περίπτωση διαφωνίας των γονέων και της προσφυγής τους στο δικαστήριο, αλλά και πυρήνας για τον προσδιορισμό της ασκήσεως αυτής, είναι το αληθινό συμφέρον του τέκνου. Δηλαδή το σωματικό, υλικό, πνευματικό, ψυχικό συμφέρον, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μια ανεξάρτητη και υπεύθυνη προσωπικότητα.
Για την εξειδίκευση της αόριστης αυτής νομικής έννοιας δεν παρέχονται από το νομοθέτη εκ των προτέρων σταθερά προσδιοριστικά στοιχεία. Επιβάλλεται όμως στον δικαστή το καθήκον μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου, της κοινωνικής προέλευσης ή της οικονομικής κατάστασής του. Στην δικαστική συνεπώς κρίση καταλείπεται ευρύ πεδίο. Αφού ληφθούν υπόψη, όλες οι σχέσεις και οι περιστάσεις, το Δικαστήριο θα καταλήξει σε ρύθμιση που να εξυπηρετεί καλύτερα το συμφέρον του ανηλίκου.
Κρίσιμα προς τούτο στοιχεία είναι η καταλληλότητά των γονέων για την ανάληψη του έργου της διαπαιδαγωγήσεως και της περιθάλψεως του τέκνου. Επίσης, οι έως τότε δεσμοί του τέκνου με τους γονείς και αδελφούς του, καθώς και η σταθερότητα των συνθηκών ανάπτυξης των τέκνων χωρίς εναλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης, εκτός αν συντρέχει ειδικός λόγος. Για το σκοπό τούτο λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα, η πνευματική ανάπτυξη, η παιδαγωγική καταλληλότητα προσαρμογής τους στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας μέσα στα πλαίσια της λογικής και ορθολογικής αντιμετώπισης των θεμάτων των νέων. Επίσης συνεκτιμώνται οι συνθήκες κατοικίας και η οικονομική κατάσταση των γονέων.
η υπαιτιότητα του διαζυγίου
Αυτά δε ισχύουν ανεξάρτητα από την υπαιτιότητα των γονέων ως προς το διαζύγιο ή τον λόγο που ήρθαν σε διάσταση. Εκτός αν η συμπεριφορά του υπαιτίου έχει επιδράσει και στην άσκηση της επιμέλειας. Δηλαδή ανακύπτει αντίθεση στο συμφέρον του τέκνου, λόγω της έκτασης και της βαρύτητας της συμπεριφοράς του αυτής δηλωτικής της δομής του χαρακτήρα του. Διότι και έναντι του τέκνου αναμένεται η τήρηση απ’ αυτόν της ίδιας συμπεριφοράς.